Hoe verloren kennis via Afrika terugkomt naar Brussel: Circulair bouwen met leem
Aarde gaat nooit verloren en is nooit afval. Aarde is een uniek en gezond bouwmateriaal. Met dat idee in het achterhoofd ging BC Materials aan de slag, een bedrijf dat uitgegraven aarde (officieel geclassificeerd als afval) transformeert tot circulaire leembouwmaterialen zonder deze te bakken, en dus zonder CO2 uitstoot. Open Vld Brussel (Carla Dejonghe, Quentin van de Hove, Philippe Adriaenssens, Frederik Ceulemans en Imane Belguenani) werd rondgeleid door Anton Maertens in de kantoren en productie-eenheid aan de Haven van Brussel.
Het idee ontstond naar aanleiding van een opdracht in Burundi, vertelt Anton Maertens. Ze moesten een school bouwen, maar hadden enkel lokale materialen ter beschikking: ongebakken aarde dus, … leem. Het is een bouwmateriaal dat ook bij ons eeuwenlang gebruikt werd, maar die kennis ging verloren. Het leem komt van uitgegraven bouwwerven uit Brussel. Het is grond die anders naar Vlaanderen of Wallonië wordt afgevoerd als afval. De koolstofvrije bouwmaterialen die BC Materials maakt (zoals leempleisters, leemstenen en stampleem) kunnen veel bakstenen en beton vervangen, materialen die wel veel CO2 uitstoten bij de vervaardiging. Vooral voor binnen afwerking is leem ideaal: leembouwmaterialen verbeteren de luchtkwaliteit binnenshuis en bieden een ongeëvenaard binnen comfort. Ze verbeteren de akoestiek, houden warmte vast in de winter en zorgen voor verkoeling in de zomer, en minimaliseren de behoefte aan ventilatie door vochtregulering. Ze zijn natuurlijk, niet giftig.
BC Materials is een innovatieve Brusselse Start Up (11 medewerkers momenteel). Het probleem van veel Start Ups in duurzame bouw is dat er nog te weinig vraag is, waardoor de prijzen nog te hoog zijn, … en die hoge prijs schrikt nog verder af. Die cirkel moeten ze kunnen doorbreken. Brussel is de place to be voor dergelijke start ups. Onze Brusselse context, de soms wat “liberale anarchie”, is gunstig voor innovatie. Maar om te groeien is er ook fysieke ruimte nodig, bijvoorbeeld op de haventerreinen, waar BC Materials nu gevestigd is (op de TIR). Vlaanderen en Wallonië liggen echter vaak op de loer om start ups die doorgroeien aan te trekken met terreinen en innovatiesteun.
Het marktaandeel groeit. Van 50 ton naar 1500 ton tussen 2018 en 2023. De klanten, zoals vaak in de bouwsector, zijn eerst en vooral de aannemers. Zij moeten het product en de mogelijkheden ervan kennen en aanbevelen voor de werven. BC Materials zet daarom veel in op workshops en op het aanleren van green skills in de bouwsector. Hierbij kan BC Materials ook rekenen op de steun van be circular, de cluster ecobuild, Finance&Invest en Innoviris. Dus de hele keten ter ondersteuning van Brusselse ondernemingen. Dit circulair leembouwmateriaal kan helpen bij de klimaattransitie. In principe kan leem op industriële schaal geproduceerd worden. De leemstenen kunnen op dezelfde productielijnen als bakstenen gemaakt worden. Ook het beter opnemen van leem in de Totem score kan deze technologie een boost geven. Totem is een ecoscore voor gebouwen die niet enkel de energieprestatie meet (EPC of EPB), maar ook de CO2 uitstoot van de bouwmaterialen (bij vervoer, aanmaak, ontginning, …).