“Burenhulpnetwerken kunnen vandaag al het leven van heel wat senioren aangenamer maken”
In Brussel is bijna één op de 10 inwoners ouder dan 65 jaar (13% van de bevolking), waarvan één op de twee 80-plussers alleen woont. Deze senioren kampen vaak met eenzaamheid, wat volgens onderzoek een even grote impact op de gezondheid zou hebben dan het roken van 15 sigaretten per dag. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie is het daarom ook een wereldwijd probleem voor de volksgezondheid. Met die feiten begon Sarah Callens, directeur van Burenhulpnetwerk Accolage en lid van het platform Samen Toujours, het gesprek aangaande het belang van burenhulpnetwerken voor senioren, met Carla Dejonghe (Brussels Parlementslid voor Open Vld en ex-schepen voor senioren in Sint-Pieters-Woluwe), Ethel Savelkoul (GGC-raadgever van minister Sven Gatz, Open Vld Etterbeek), en Carolina Sanchez (parlementair medewerkster, Open Vld Elsene). “Als je geïsoleerd raakt, kan het kleinste incident al een ramp zijn.”
Een duidelijk omkaderd en inclusief seniorenbeleid is belangrijk om de uitdagingen waarmee de steeds groter wordende groep senioren geconfronteerd wordt te beantwoorden. Dit komt ook duidelijk naar voren in het memorandum dat werd geschreven door het platform Samen Toujours. Als we niet inzetten op tools die we nu al om handen hebben, zoals burenhulpnetwerken, zijn de gevolgen voor de infrastructuur en de diensten van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest niet te overzien. “Helaas is onze financiering vaak waar het schoentje knelt”, legt Callens uit. Al zijn ze van groot belang voor de samenleving, want ze bieden nu al een antwoord op een problematiek met een omvang die maar blijft toenemen; nl. de sociaal-economische kwetsbaarheid van onze Brusselse senioren. Deze kwetsbaarheid gaat gepaard met risico’s op gezondheidsproblemen en functionele beperkingen, wat leidt tot een grotere kans op het gebruik van de zorgdiensten, die vandaag al oververzadigd zijn. Burenhulpnetwerken kunnen ze net ontlasten. Maar ook het isolement en de eenzaamheid kunnen voor drama’s zorgen, legt Callens uit. “Als we horen dat een man al een jaar dood lag in zijn appartement in Brussel-Noord vooraleer iemand het had opgemerkt, of dat een vrouw 4 dagen klem lag in haar dichtgeklapte bed, dan is het duidelijk dat we met een probleem zitten”, zegt Callens. “In Brussel is er weliswaar de “Dienst voor hulp aan Brusselse Senioren”, maar dat volstaat inderdaad niet altijd”, antwoordde GGC-adviseur Ethel Savelkoul. “Ik zie het ook bij mijn bejaarde moeder. Ze krijgt veel hulp, maar ik ben wel haar link wel met de externe wereld”, vervolledigt Carla Dejonghe.
De burenhulpnetwerken zetten in op die link, om ervoor te zorgen dat geen enkele senior uit de boot valt, ook niet degenen die geen beschikbare familieleden of vrienden hebben. “Veel mensen zijn bereid en in staat om te helpen, maar weten niet hoe of waar. Daar proberen wij een antwoord op te bieden met het platform Samen Toujours.” Verschillende vzw’s zijn daarbij aangesloten: ‘Bras dessus Bras dessous’, ‘Accolage’, het project ‘CitiSen/Maison Biloba Huis’, het project ‘Reliage’ van het Rode Kruis en ‘Wijkhuis Chambéry’ (voor het project Zorgzame Buurten en het project Entour’âge). Ze verrichten werk op het terrein (zoals het fysiek bezoeken van oudere mensen), maar fungeren soms ook als doorgeefluik naar andere diensten of organisaties. “Mensen weten soms écht niet waar ze terecht kunnen met hun vragen, en dan zoeken wij dat voor hen uit, of brengen we hen in contact met de juiste mensen”, zegt Callens.
Ook al zijn senioren geen homogene groep, en ook al is elke situatie uniek (wat de job soms complex maakt), toch haalt Sarah er veel voldoening uit. “Hun leven lang behoorden deze mensen elk tot hun eigen vrienden- en kennissenkring en sociale laag, tot ze plots allemaal op één stapel werden gegooid, ongeacht de culturele of professionele achtergrond. Dat maakt het niet altijd even makkelijk, noch voor hen, noch voor ons, maar elke dag opnieuw zie ik hoeveel solidariteit er is, en dat veel problemen opgelost worden door de mensen zelf, als ze samenwerken. Daar moeten we blijven op inzetten”, besluit Callens. Haar droom is dan ook dat Brussel het voorbeeld zou volgen van Antwerpen, waar 80-jarigen op hun verjaardag een brief krijgen van de Stad, waarin staat dat ze gebeld zullen worden. Zo polst het lokale bestuur hoe het met hen gaat en of ze al dan niet hulp nodig hebben. “Daar heeft de privacywetgeving (de GDPR) hen niet ontmoedigd. Er is samengezeten met een juriste en er is een juridische overeenkomst opgesteld. Ook in Brussel moet dergelijk preventief werk kunnen, in plaats van reactief te zijn.”
Samen Toujours formuleerde daarom een aantal aanbevelingen met betrekking tot de maatregelen waarmee rekening gehouden moet worden in het kader van het seniorenbeleid die Sarah Callens aan Open Vld Brussel kwam voorstellen. “We zijn de voorbije jaren enorm gegroeid, wat de nood aantoont. En bovendien worden heel wat senioren zélf vrijwilligers. Zo gaan ze hun eigen eenzaamheid tegen én betekenen ze iets voor de maatschappij; een win-win die anders compleet verloren gaat.” Maar afhangen van projecten met tijdelijke financiering brengt het bestaan van Samen Toujours en haar leden dus in gevaar. “We hebben een structurele financiering nodig, zodat onze projecten duurzaam worden, op lange termijn bestaan en niet van de ene dag op de ander stopgezet moeten worden, waardoor onze senioren opnieuw in de kou zouden staan.”